Binnen vakgebieden die zich bezighouden met het menselijke energiesysteem spreken we  niet over feiten, of de voorspellende waarde van data, maar over ervaring, beweging, potentie en bewustzijn.

Angst is een energetisch stagnerende beweging. Angst moedigt een energiesysteem aan tot bewustzijnsverruiming. Verruiming tot angst verdragen kan worden náást het vertrouwen in eigen kwaliteiten en verantwoordelijkheid daarvoor. Angst is onderdeel van ons bestaan. Zonder onze angsten is er weinig tot geen noodzaak tot bewustzijnsontwikkeling. In die zin is angst een mogelijke bondgenoot op weg naar kracht en zelfvertrouwen, opdat je je overal en in alle omstandigheden veilig kunt voelen. Het is immers niet alleen belangrijk dát je overleefd, maar ook hóe je overleefd.

Energie is de wereld van je ziel. Je ziel communiceert met je via inzichten, innerlijke waarheid, groeiverlangen en moed. Je ziel spreekt wanneer je intellect stil wordt: “Ik weet dat het onverstandig lijkt en doe het toch maar. Het komt goed, zelfs als het niet goed komt.” De ziel is niet logisch. Althans, niet volgens de wetten van materie. Energie volgt haar eigen wetten: chaos en orde, balans, ruimte, intentie, lichtkracht, transparantie, resonantie, intensiteit etc.

Wanneer je met energie werkt, navigeer je tussen verschillende zgn. dichtheden of velden. Hoe abstracter de informatie, hoe subtieler én ruimer deze aanvoelt. Bijna alsof de energie verder weg voelt. Je aandacht legt dan een grotere energetische afstand af tussen je dagelijkse, concrete realiteit en hetgeen je in de meer abstracte lagen oppikt. Bepaalde energetische informatie kan heel subtiel aanwezig zijn en andere heel direct voelbaar. Hoe meer je met energie werkt, hoe meer variaties je leert herkennen en onderscheiden. Vaak voelt de energie van angst verstikkend, star, drukkend of zelfs plakkerig.

Angst

In een energieveld toont angst zich vaak als een stilstaand gebied met eventueel een naar binnen gerichte contractie. Een energiegebied dat angstherinneringen in zich draagt laat zich vaak aanvoelen als kil of koud. Het blijft stil zodat het minder opvalt. Zo’n gebied bevat informatie en herinneringen van onvermogen. Onvermogen om ten tijde van de gebeurtenis je angst te hanteren en te overstijgen. Als het ware wordt een deel van jou vastgezet in de tijd en dat deel van jou stopt even met opgroeien.

Een angstgebied komt pas op een later moment weer in beweging. Hopelijk direct daarna in de geruststellende aandacht van een volwassene. Of jaren later in een veilige therapeutische setting. Tijdens een energetische sessie richt een therapeut zich direct tot de energie. In plaats van mentale verwerking van angst en proberen de ervaringen stuk voor stuk te begrijpen, richt de therapeut zich tot het lichaam en laat het lichaam de vastgezette energie weer in beweging brengen. De cliënt kan dan plotseling een ongemakkelijke koude, wind-achtige sensatie ervaren, vaak in het onderlichaam. Opgevolgd door een gloeiende of onwennige energiestroom in de benen alsof er even een stoot energie op gang komt.

Soms voelt angst zó stil en koud dat het een bevroren indruk geeft. Als therapeut, healer of waarnemer kom je zo’n gebied vaak tegen als je het contact niet verder kunt verdiepen. Priemen met woorden, voelen of heldere waarneming heeft dan een averechts effect. Het gebied zal zich dan nog verder terugtrekken. Het enige dat je kunt doen als therapeut is je aandacht verder verzachten, verruimen en meer uitnodigend worden. Zoals je een angstig dier lokt. Net zolang tot het gebied uit zichzelf in beweging komt. Dat is ook het moment dat iemand zich werkelijk gehoord voelt.

Wanneer een angstgebied begint te bewegen, komen uiteindelijk ook de specifiekere emoties en soms herinneringen (verhalen) vrij die bij de angst horen. Als therapeutisch getuige hiervan, beïnvloed je het tempo van deze beweging níet maar geef je het angstgebied volledige regie. Immers, het zenuwstelsel van de ander moet al deze informatie zintuiglijk en intellectueel verwerken en dat kan niet sneller dan het gaat. Stabiele aanwezigheid en het nauwkeurig volgen van de energiebeweging ín de ander, niet tússen jullie(!), zorgt voor de juiste woordkeuze.

Angst in het individu

Binnen het chakra systeem, de ordening van bewustzijn, hoort angst bij het zogenaamde basisgebied of wortelchakra. Het is het meest rauwe gebied. Het is ons oudste mechanisme om ‘ja’ of ‘nee’ te ervaren in ons lichaam; veilig of niet. Over het algemeen kan dit basisgebied een veto uitspreken wanneer het gevaar bespeurt. In geval van gevaar blokkeert dit basisniveau elk ruimer en subtieler niveau van waarnemen.

Dit basisgebied gaat nl. over angst en dus over je oerbehoefte aan veiligheid. Fysieke veiligheid om precies te zijn. Overlevingsinstinct. Alles of niets. Jij of ik. Erop of eronder. Winnaar of prooi. De drijfveren die erin voorzien dat je fysieke lichaam het overleeft. Als je nog klein bent, wordt deze behoefte aan veiligheid -zo goed mogelijk- ingevuld door je directe leefomgeving. Gevoelens van afhankelijkheid van ouders, familie en andere fysiek nabije mensen zijn daarom diep verbonden met je behoefte aan fysieke veiligheid. Je conditioneringen, je aanpassingsgedrag en jezelf conformeren aan de norm vind je daarom ook vaak terug in dit bewustzijnsgebied.

De structuur van het basisbewustzijn vormt zich direct na geboorte. Dat weten we ook uit de hechtingstheorie van de psycholoog  John Bowlby. Een jong kind dat niet geholpen wordt bij het hanteren van angsten, kan later niet zonder meer op zichzelf rekenen en zichzelf uit een schadelijke situatie bevrijden. De angst neemt het dan over en de persoon ervaart weinig tot geen denk- en handelingsruimte buiten het door angst afgedwongen (aanpassings-)gedrag. Wanneer je jezelf betrapt op geconditioneerd gedrag of ongewenst aanpassen aan een norm is er vaak een angstgebied betrokken.

Angst in een groep

Dit basisniveau van bewustzijn is ook actief op collectief niveau en daar zitten we sinds begin dit jaar midden in!

Disclaimer: Wetenschappelijk is er weinig consensus rondom het bestaan van een collectief bewustzijn. De huidige uiting van angst, woede en onmacht rondom de dood van George Floyd toont wederom dat er wel degelijk een collectief gevoelde energie bestaat die (sluimerend) opgeslagen kan liggen in een groep mensen en breed geactiveerd kan worden door een enkele gebeurtenis. Energetisch is collectief gedachtegoed oorverdovend aanwezig in iemands wereldbeeld en identiteitsbeleving. Ik ga er gemakshalve van uit dat we op een toekomstig moment het bestaan van collectief bewustzijn ook wetenschappelijk kunnen omarmen.

Angst is in de natuur verbonden aan de overleving van de soort. Angst bij mensen is niet alleen verbonden met individuele veiligheid maar juist ook met de veiligheid van de groep. Een externe vijand verbindt leden van een groep via de angst reflex. Vanuit het bewustzijn van het basisgebied is het fysiek overleven van het individu afhankelijk van anderen, van de groep. Het groepsbelang gaat daarom boven individueel belang en afwijken van de norm wordt ervaren als een directe ondermijning van de veiligheid van de groep. De voorbeelden liggen dit jaar voor het oprapen ;).

Angst kan binnen een groep tijdwinst bevorderen. Overleven door tijdswinst omdat een door angst gegrepen groep kan opereren als één; als één lichaam met één intellect. In die zin homogeniseert angst een groep teneinde voorsprong te genereren ten opzichte van de dreiging. Zonder angst is homogeniteit minder haalbaar en handelingssnelheid minder effectief.

Uiteraard kan je als eenling de groep in gevaar brengen door de groepsangst te negeren, ertegen te rebelleren of voornamelijk je eigenbelang te dienen. In de meeste inheemse stammen lag je er dan uit, al zal dit overal ter wereld meer of minder arbitrair zijn toegepast. Er is haast geen grovere overtreding denkbaar dan je eigen belang boven de groep stellen en daarmee de groep in gevaar brengen.

Ik heb in Kaapstad, ZA een periode naast een man gewoond. Hij groeide op in het huidige KwaZulu Natal, een provincie die de witte Afrikaners tijdens het apartheids-regime niet volledig onder controle kregen. Voor hem golden de harde stamwetten. Na zijn inwijding, hij had nadien beter moeten weten, onttrok hij zich aan het gezag. Daarmee misbruikte hij zijn voorbeeldpositie richting de jongere jongens. Een grote zonde, immers, als jonge jongens hun eigen belang boven de bescherming van de groep leren stellen is de groep ten dode opgeschreven. Hij werd weggestuurd en groeide als 14-jarige op in een verlaten boerderij met zo’n dertig andere verstotelingen. De wetten van de stam zijn meedogenloos. Tot het moment dat ik hem ontmoette, had hij zijn stam nooit meer bezocht.

Angst is een geweldig krachtig mechanisme dat we collectief proberen te ontstijgen. Daarmee hebben we onszelf vrij letterlijk proberen los te koppelen van angst en daarmee van onze basis. Zonder angst kun je je sneller ontwikkelen. We zijn daarmee onze angsten op vele levensgebieden als het ware uit het oog verloren. Maar angst vertraagt ons om een reden. De vertraging heeft als effect dat iedereen een kans krijgt om de (evolutionaire) groei van de groep bij te houden. Om niet achterop te raken.

Juist in onze basis hebben we het nodig om ons veilig te voelen bij anderen en te weten dat er voor je gezorgd wordt als het er op aan komt. In het basis gebied wil je weten wat je precies moet doen en moet bijdragen om toegang te hebben tot de veiligheid van de groep. Dat vraagt andersom dat groepsdruk de individuele autonomie en zelfexpressie niet zonder meer mag verstikken. In het basisgebied vind je daarom altijd iemands spanningsveld terug tussen conformeren en onderscheiden.

Elke groep mensen die zich uit elkaar laat drijven door winstbejag, uitbuiting of uitputting van bronnen, rebellie, lege beloftes en individueel belang, graaft zijn eigen graf.

En daar staan we dan. Sinds januari tot onze knieën in het moeras. Voor het eerst sinds mensenheugenis wereldwijd in hetzelfde schuitje met een gemeenschappelijke dreiging. Eerst was daar de externe fysieke dreiging, Corona, die onze gezamenlijkheid voelbaar maakte. Maar sinds de dood van George Floyd wordt weer eens duidelijk hoe de psychische verscheurdheid van wij versus zij wellicht een meer essentiële en moeilijker te helen collectieve dreiging vormt.

Ten behoeve van de veiligheid in je lichaam moet je je durven verbinden met anderen en erop kunnen vertrouwen dat er voor je gezorgd wordt. Dat geldt voor ieder mens. Dat je mee mag doen en je bijdrage mag leveren. Elke verbinding met anderen vraagt van je dat je het belang van anderen als onderdeel van jouw belang kunt ervaren. Of je dat betrouwbaar, opportunistisch of liefdevol kunt, is een tweede.

Het gaat niet om de aan- of afwezigheid van angst. Angst is er. Het gaat veel meer om de kwaliteit van je angsthantering en de ruimte die daardoor over blijft voor helder voelen, denken en handelen.

• Een gezond en geworteld mens kan accepteren dat angst onderdeel is van het leven en kan daardoor controle leren loslaten over wat hij of zij te voelen krijgt.
• Hoe groter de groep waarmee je je durft te verbinden, hoe meer veiligheid en vrijheid je ervaart in je lichaam.
• Hoe ruimer en beweeglijker je basisgebied, hoe minder angst je kan verlammen en hoe gevarieerder je leven kan zijn.

Angst is de motor achter onze evolutie. Zonder angst versplinteren we. Zonder angst waren we prooi. Angst hield ons in het gareel, zowel individueel als collectief. Angst hield je bij de groep.

En als je de veiligheid in een groep wil herstellen, dan zorg je dat iedereen mee kan doen. Dan zoek je naar manieren om onderlinge verschillen een plek te geven. Dan zorg je dat je andermans belang onderdeel van je eigen belang maakt. Iedereen doorloopt deze levenslange leerweg… niemand uitgezonderd.

Er worden binnen het chakra systeem nog zes andere, menselijke bewustzijnsniveaus onderscheiden, waarop een verdere verfijning van bewustzijn ervaren kan worden.